Κάδρο, το άρτιο
Η κύρια σκέψη του φωτογράφου πριν το κλικ είναι το περιεχόμενό της φωτογραφίας. Είτε είναι επαγγελματίας φωτογράφος είτε είναι ερασιτέχνης φωτογράφος, είτε είναι φιλαράκι που θέλει να αποθανατίσει την παρέα του. Ανεξάρτητα από το ρόλο του και τον στόχο του, το ερώτημα είναι το ίδιο: Τι θα βάλω μέσα στο κάδρο μου?
Κατά καιρούς έχω ακούσει πολλούς ορισμούς για το τι σημαίνει άρτιο κάδρο και έχω διαβάσει άλλους τόσους. Κάποιοι προσπαθούν να περιφράξουν το αποτέλεσμα, το τι πρέπει και το τι δεν πρέπει να περιέχει ένα φωτογραφικό κάδρο με στόχο να ορίσουν κανόνες που βοηθούν στην επίτευξή του ιδανικού. Οι κανόνες αυτοί είναι συνήθως αποτέλεσμα μελέτης κλασικών φωτογραφικών αριστουργημάτων από ειδικούς της τέχνης, που οδηγούν στον εντοπισμό κοινών χαρακτηριστικών των έργων. Όσο πιο δύσκολο είναι να εντοπίσεις αυτά τα κοινά χαρακτηριστικά και κυρίως όσο πιο δύσκολο είναι να τα εξηγήσεις, τόσο πιο εντυπωσιακοί είναι οι κανόνες με αποτέλεσμα να γίνονται πιο εύκολα αποδεκτοί από το ευρύ κοινό.
Έτσι, τεμαχίσαμε το κάδρο σε τρία οριζόντια και τρία κάθετα τμήματα. Μετά ψάξαμε για εμφανείς ή υπονοούμενες γραμμές στη φόρμα που να συγκλίνουν κάπου και έτσι εξηγήσαμε την ένταση που αυτό το «κάπου» εκπέμπει εξαιτίας των συνιστωσών. Μετά είπαμε για τη θεωρεία των άκρων και αμέσως μετά είπαμε για την ισορροπία του κάδρου, αφού βέβαια πρώτα εξηγήσαμε τη σχέση των χρωμάτων και την ένταση της φόρμας. Γενικότερα μιλώντας είπαμε πολλούς ακόμα κανόνες, οι οποίοι διέπουν τα φωτογραφικά αριστουργήματα, τους οποίους δεν αμφισβητώ ως αποτέλεσμα μελετών αλλά τους οποίους αμφισβητώ ως μοναδικά συστατικά μια επιτυχημένης συνταγής.
Η εφαρμογή ενός κανόνα δεν συνεπάγεται το επιτυχημένο αποτέλεσμα. Γιατί η καλή φωτογραφία δεν γίνεται εύκολα. Γιατί η κατανόηση αυτών των κανόνων, του τρόπου που συνδέονται μεταξύ τους και του τρόπου ένταξής τους στο κάδρο μαζί με τις σκέψεις του φωτογράφου απαιτεί δουλειά και τριβή με το αντικείμενο, άρα απαιτεί περισσότερο χρόνο κατ’ ελάχιστο.
Ποιος κανόνας είναι ο σωστός και ποιος λάθος; Πως επιλέγω τι κανόνα θα ακολουθήσω; Και τελικά, είναι εφικτό κατά τη διαδικασία της φωτογράφισης να ακολουθώ κανόνες; Όχι δεν είναι, αφού εκείνη την ώρα καλούμαι να δημιουργήσω. Αρα, οι κανόνες θα πρέπει εμμέσως να έχουν γίνει εκούσια διαδικασία, θα πρέπει να έχουν γίνει συνείδηση, γιατί αλλιώς θα γίνουν εμπόδιο που θα μειώσει τη δημιουργική διαδικασία.
Εν κατακλείδι, οι κανόνες ή καλύτερα κάποιοι από τους κανόνες μπορεί να συγκατοικούν μέσα στο επιτυχημένο κάδρο αλλά δεν είναι αυτοί που ορίζουν το επιτυχημένο αποτέλεσμα. Στην καλύτερη των περιπτώσεων θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι κανόνες ενός άρτιου κάδρου είναι αναγκαίοι αλλά όχι ικανοί! Το συστατικό που λείπει είναι η ικανότητα και ο παλμός του δημιουργού.
Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε ότι άρτιο κάδρο είναι αυτό που μέσα στις 4 πλευρές του έχει καταφέρει να περικυκλώσει την ένταση του δημιουργού του. Άρτιο κάδρο είναι αυτό δεν λειτουργεί σαν πυροτέχνημα στα μάτια του θεατή. Άρτιο κάδρο είναι αυτό που ο θεατής δεν το βαριέται την 3η μέρα. Άρτιο κάδρο είναι αυτό που εντυπώνεται στο μυαλό του θεατή με την πρώτη ματιά. Άρτιο κάδρο είναι αυτό που έχει καταφέρει να αποδώσει με επάρκεια την προσωπικότητα των αντικειμένων που παρουσιάζει εντός. Άρτιο κάδρο είναι αυτό που δεν περιέχει περιττά στοιχεία. Άρτιο κάδρο είναι αυτό που αυταπόδειχτα επιλέγει τα σωστά στοιχεία του. Άρτιο κάδρο είναι αυτό που αφήνει χώρο στον θεατή να το αφομοιώσει με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο, βάσει της προσωπικότητας και των εμπειριών του, χωρίς να είναι αποπνικτικά σαφές και συγκεκριμένο, χωρίς να σκοτώνει τη φαντασία του. Τελικά, πιστεύω ότι το άρτιο κάδρο είναι αυτό που φέρνει τις αισθήσεις μας στο σημείο κορεσμού, ούτε λίγο πριν, ούτε λίγο μετά. Ακριβώς εκεί που όταν κοιτάζεις τη φωτογραφία αισθάνεσαι πλήρης!
